نظری بر موسیقی زنان افغانستان و صحبتی با سبزه گل هنرمند دلها

وطن عزیز ما یك كشور كاملاً سنتی است كه هنوز هم با تسلط كامل علم و تكنالوژی و ارتباطات جهانی در جهان و كشور های همسایه ، در بسیاری از نقاط دور از مركز به جای قانون و حتی گاهی به جای شرعیت نيز سنت ها و عرف و عادت ها بر سرنوشت انسانهای جامعۀ ما حكم میكند . تغییر باورها و سنت ها بسیار دشوار و زمانگیر است . از همین جهت نمیتوان آنها را به زور تغییر داد یا با فشار حركت آن را به سوی زمانوی شدن ، جهانی شدن و قانونی شدن سرعت بخشید.

تفكر و دید جامعۀ ما نسبت به موسیقی نیز از باورها و سنت های مردم سرچشمه میگیرد و با تأسف كه این باور لااقل در دهه های پسین و از آغاز عصر كنونی چندان موافق با موسیقی نبوده ، در حالیكه در گذشته های دور یعنی 700 سال و 500 سال پیش در همین سرزمین چنین دیدی وجود نداشته است ...

ادامه نوشته

پیشینۀ تاریخی شرکت قره قل و اتحادیۀ قالین ، عبدالمجید توران

تربیۀ گوسفند قره قل از زمانه ها خیلی قدیم بدینسو در میان مردمان ترکمن رواج داشته و ترکمنها بلعموم منحیث یک قوم صلح دوست و صنعت پرور در مناطق تورکستان و قطغن زمین افغانستان بود و باش داشته و سکنی هستند.

موجودیت آب و هوای مناسب در قسمت های شمالی افغانستان و چراگاه های وسیع و توجۀ خاص ترکمنها در تربیۀ آن همگی عواملی است که زمینه را برای تربیۀ گوسفند قره قل به پیمانه وسیع مساعد ساخته است ...

ادامه نوشته

فهرست عناوین ( بخاطر رفتن به فهرست عناوین به شماره ها کلیک نمایید ! )

                                             

زندگینامۀ بزرگان و شخصیت های مهم (برای مطالعه روی تصویر کلیک نمایید !)

    

مطالب جالب و خواندنی وبلاگ ما ( برای مطالعه روی عنوان مطلب کلیک نمایید ! )

               

سرپل ده ینه قــان توکیلدی ، یازوچی : ع . ح . ش . ایلدرم

سرپل- بو قدیمی جوزجان (جوزجانان) مرکزی ، ابوسلیمان جوزجانی ، ابوعبید جوزجانی، ابوبکر جوزجانی ، منهاج سراج جوزجانی کبی علامه لر و باشقه کوپ علم و مدنیت پیشوالری نینگ وطنی ، فریغونی لر پایتختی ، تورکستان محلی خود مختار حکومت لریدن ذوالفقارشیر ، اوغلی میر محمود بیکلر بیگی حاکمیتی نینگ مرکزی و خراسان اولکه سیده بیلیم و معرفت ترقتوچی منطقه لردن بیری بولیب کیلگن. بوندن بیر یریم عصر (165 ییل) آلدین سنگچارک لیک اقتدارلی شاعر نجم الدین ذاکر ، سرپل بیکلری کارنامه لری نینگ دفتری بولمیش ، اوزی نینگ قیمتلی مثنوی سیده ، اوشبو شهر توصیفی ده بیر باب اجره تیب ...

ادامه نوشته

ظهیرالدین محمد بابر ، مولف لر «اکادیمک س. عظیم جانوه» و «ت، ف، ن. د.ولیوه»

۱۴ فبروری بابر توغیلگن کون

«بابر فعلِ سجیه سیگه کؤره سیزرگه قره گنده سیویشگه ارزیگولیک دیر»     ادورد هولدین

         ظهیرالدّین محمّد بابر اؤرته عصر شرق مدنیتی، ادبیّاتی و شعریتیده اؤزیگه خاص اؤرین ایگلله گن ادیب، شاعر و عالم بؤلیشی بیلن بیرگه أیریک دولت اربابی و سرکرده همدیر. بابر دنیاقره شی و مکمّل عقل و ذکاوتی بیلن هندوستانده بابریلر سلاله سیگه اساس سالیب، بو مملکت تاریخیده دولت اربابی ضفتیده نامی قالگن بؤلسه، سیر جلا اؤزبیک تیلیده یازگن«بابرنامه» اثری بیلن جهان نینگ مشهور تاریخنویس عالملری قطاریدن هم جای آلدی.

   اونینگ نفیس غزل و رباعیلری تورکی شعریت نینگ اینگ نادر دردانه لری بؤلیب، «مبیّن» («بیان ایتیلگن»)، «خط بابری» ، عروض حقیده گی رساله لری، اسلام قانونشناسلیگی، شعریت و تیل نظریه سی ساحه لریگه مناسب حصّه بؤلیب قؤشیلدی ...

ادامه نوشته

«نوایی» رمانی ترجمه سی حقیده دکتور جوزجانی بیلن محمود سعدی نینگ مصاحبه سی.

محمود سعدی :  بوندن اوتتیز ییل اوّل آی بیک نینگ «نوایی» رمانینی دری تیلیگه ترجمه قیلیب، نشر ایتدیرگن ایکنسیز . بو خیرلی ایشینگیز گه نیمه لر سبب بولگن ایدی ؟

دکتور عبدالحکیم شرعی جوزجانی : مین باله لیگیمدن امیر علیشیر نوایی اثرلری گه قیزیقیب کیلگنمن . اوشه دورده بیزنینگ سرپل شهریمیز ده نوایی نینگ تاش باسمه ده چیققن «غرائب الصغر» دیوانی نینگ نسخه لری بار ایدی . دیوان ، قیزلر و باله لر مکتب لریده سواد چیقریش اوچون اوقیتیلردی . نوایی اثرلری نینگ قولیازمه نسخه لری هم ضیالی لر نینگ اویلریده تاپیلردی.  مین «غرائب الصغر» نی 14 یاشلریمده اوقیگنمن . اوندن کیین شاعر نینگ شاه اثری بولمیش «خمسه» نینگ روسیه سانسوری 1893 ییل 13 دیسمبر ده باسیشگه رخصت بیرگن چیرایلی مقوالی نسخه سینی اوقیشگه توتیندیم . بیز نینگ شهریمیز ده او نینگ فقط بیرته تاشکینت تاش باسمه نسخه سی افغانستانلیک بویوک ادیب و شاعر استاد عظیمی جوزجانی کتابخانه سیده بار ایدی . مین تاغم و استادیم بولگن بو ذات نینگ انه شو کتابیدن هردایم فایده لنیب کیلردیم ...

ادامه نوشته

علیشیر نوایی گه نیگه حرمتسیزلیک بؤلماقده ؟

      بوندن بیر نیچه أیل آلدین اؤزبیکستان حکومتی اولوغ متفکـّـر علیشیر نوایی یاتگن مکاننی آبادانلشتیریش و نوایی دیک بویوک سیمانینگ نام و نشانیگه مناسب بیر مقبره قوریش تشبـــّـثی بیلن چیقیب ، مذکور إیشگه إیککی میلیون امیریکه داللری مقداریده مبلغ اجره تگن ایدی . اؤزبیکستانده گی کؤپلب تشکیلاتلر ، جمله دن قدیمشناس ارخیالوگلر ، قوروچیلر ، انجینیرلر ، نقـّاشلر ، رسّام و باشقه ساحه وکیللری  جلب قیلینگندی . اؤشنده اوغانستان حکومتی راضیلیگی بیلن إیشلر باشلب یوباریلدی . قوروچیلر کاروانی هراتگه قره ب یؤلگه توشدگندی . بو خیرلی إیش اؤز وقتیده اؤزبیکستان و جهان اطلاعات واسطه لریده اعلان قیلندی .

ادامه نوشته

مــعـــنـالــــر ایشیگـــی آچیـــلــگنــده ، یازووچی ذکرالله ایشانچ

علیشیر نوایی «خمسه» سی ترکیبیگه کیرگن داستانلر آره سیده «فرهاد و شیرین» علحیده اؤرین توته دی . اثر اؤته یوکسک سویه ده یازیلگن بؤلیب ، شاعرنینگ فنتستیک ، رمانتیک دنیاسینی اؤزیده یقـّال افاده لب توره دی . متفکّر شاعر نینگ اینگ لطیف حسلری داستان مصرعلریگه تؤکیب سالینگنینی کؤره نمایان بؤله دی.

«فرهاد و شیرین» داستانی نینگ «بحـــمـدِکَ» دیب باشلنه دیگن إیلک بابی (کیریش قسمی) گه نظر ساله دیگن بؤلسک ، بو باب بوتون «خمسه» گه کیریش مقامیده تورگنینی کؤره میز. یعنی ، اوشبو کیریش فقط «فرهاد و شیرین» داستانیگه تیگیشلی بؤلمی ، بلکی ، بوتون «خمسه» داستانیگه تعللقلیدیر . شاعرلر عادتده ایپیک داستان یازه یاتگنده اونگه دیباچه ، کیریش یاکی ، ینگی بیر باب آچه دیلر . انه شو باب توگل بیر اثر اوچون عموملشمه وظیفه سینی اؤته یدی . بیزنینگچه انه شو باب «خمسه» نینگ معنالر ایشیگی حسابلنه دی . بو اؤرینده شاعر اؤز «خمسه» سینی بیزگه «نقد و جواهر» ، «گنج و خزینه» لرگه بای معنالر قصری دیب ته نیشتیرماقچی بؤله دی . بو قصر نینگ ایشیکلری (یؤللر) ، قولفی (توگیب کیتلگن تفکّر) ، آچقیچی (کلیدی- قلم، بیتیگ) بار ...

ادامه نوشته

تورکچه، تورکی، اۉزبېکچه، اۉزبېک تیلی، اۉزبېکی اتمه لر حقیده، محمد حلیم یارقین

اۉزبېک (تورک) لکسیکولوژی سیده تیل تۉغری سیده تورلی اتمه لر و سۉزلر قۉلـله نیلیب کېلگن و کېلماقده. بو مسأله ده گی خیلمه-خیللیک شونچه که اۉز-اۉزیدن اۉرته گه کېلمه ی، بلکه اونینگ تورلی تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و ادبی عینی و حقیقی عامللر و سببلری بار. زمان چۉزیغی، جانلی تیللر (اولر بیلن ادبی تیل هم) نینگ رواجلنیشی، سۉز خزینه سی نینگ دایمی اۉزگروچنلیگی، بشقه تیللر بیلن مناسبتده بۉلگنلیگی، تیلچیلیک ساحه سیده گی قۉلگه کیریتیلگن یوتوقلر نیگیزیده اونینگ لکسیک قاعده لری و خزینه سینی ترتیب-قاعده گه سالیش، تازه لش، ینگیلش و ... لر کبی نرسه لر اساسی سببلردن سنه له دی.

          عیناً شونینگ اوچون، بیز تیل نینگ تورلی دور و باسقیچلریده تن آلینیب ایشله تیله دیگن سۉزلر، اتمه لر و سۉزلرنینگ اۉزگرشی، ینگیلری نینگ تاپیلیشی، یسه لیشی و قۉللـه نیلیشی و اېسکیلری اېسه اولرگه اۉرین بۉشه تیب ارخه ئیک بۉلیشیگه گواه بۉله میز ...

ادامه نوشته

اینگ قدیمگی دولت لر و اولرده گی اجتماعی - اقتصادی حیات ، عزیز فاریابی

اؤرته عصرنینگ آخرلریدن باشلب حاضرگی کونگه قدر «اویستا» معلوماتلری (ولایتلرنینگ اریاشیانه بؤئیچه بیرله شیشی) گیرادوت و گیکتی اثرلری « کتته خوارزم » ، شو نینگ دیک ، کتیسی نینگ قدیمی باختریا پادشاه لیگی حقیده گی معلوماتلری و نهایت ارخیالوژیگ تدقیقاتلر نتیجه لری اؤرته آسیا ده ایلک دولت اویوشمه لری نینگ پیدا بؤلیشی معمألرینی اؤرگنیش اوچون اساس بؤلگن بؤلیشیگه قره مسدن ، قدیمگی دولتلر حدودلری ، شکللری ، باشقارو تیظیمی و سنه سی بیلن باغلیق بؤلگن موضوع لرنینگ ایریم یؤنلیشلری همان علمی بحث لرگه سبب بؤلماقده .

اجتماعی-اقتصادی احوالنی تحلیل قیلیش شونی کؤرسته دیکی ، میلاد دن اول ، بیرینچی مینگ أیللیک نینگ باشلریگه کیلیب ، اؤرته آسیا نینگ نسبتن رواجلنگن حدودلریده ایلک دولت اویوشمه لری پیدا بؤله باشلیدی .

 میلاد دن اول . 8-9 نچی عصرلرگه کیلیب ، باختریا ( جنوبی اؤزبیکستان ، جنوبی تاجیکستان ، شمالی اوغانستان ) حدودلری ده حربی اهمیتگه ایگه بؤلگن سیاسی بیرلشمه لر تشکیل تاپه دی . اؤشه دور ده مرغیانه و سغدیانه قدیمگی باختریا نینگ ایریم قسملری بؤلگنلیگی حقیده تورلی معلوماتلر بار . باختریا شرقده گی اینگ مهم حربی و اقتصادی مرکزلر دن بیری بؤلیب ، اهالی نینگ ، قدرتلی شهرلر و قلعه لرنینگ کؤپلیگی ، طبعی خام اشیأگه بایلیگی ، مهم مرکزی سودا یوللری چار رهه سیده جایلشگنلیگی ، هنرمندچیلیک نینگ رونقی شونده ی دلالت بیره دی ...

ادامه نوشته

محمد یحیی حفیظی جوزجانی حقیده بیر قیسقه سوز ، منان تاشقین

محمد یحیی حفیظی ، حاجی عبدالحفیظ بای اؤغلو ،۱۳۲۱ نچی هجری قویاش ییلی (۱۹۴۲عیسوی ییلدا) سرپل کئنتی نینگ بؤلوچخانه (بؤلوچ ، تورک اوروغلاریندان بیرینینگ آتیدیر و اولکه میزده تانیلمیش «بلوچ» لر بیرله قایسی بیر باغی یؤقتور) بؤلگه سینده بوآجونغا کؤزآچمیش.

  اؤ ، ایلک بیرله اؤرتا اؤگره نیمینی سرپل نینگ اؤشال چاغلارغاچا تئک ائرکئک اؤقولو بؤلغانمنهاج سراج اؤرتا اؤقولودا بیتتیریب ، یوکسئک اؤگره نیم اوچون ایسه کابل یؤلونو توتادی. اولکه نینگ باشکئنتیده کی ، اؤردوغا باغلیغ ، بیر یوکسئک اؤقولدا اؤگره نیمگه باشلاغان شاعریمیز ، آنجاق قیسقا چاغ اؤتئر اؤتمه س اوچره دیگی بیرآغیرایگلیک (کسللیگ) یوزونده ن بول اؤگره نیمینی ایزله آلمای ، ۱۳۴۵نچی ییلدا اؤگره تیچی بؤلوب ایشغا کیره دی.

  استاد حفیظی ، ۱۳۴۵نچی ییلدان ۱۳۶۳نچی ییلغاچا ، جوزجان ولایتی نینگ آیریم کئنتلرینده کی اؤقوللاردا سئیله دیگی اؤگره تیچیلیگ قوتلوغ و تیگئرلیگ ایشی آرقالی یورتداشلاریمیزغا خذمت قیلغان. اولکه ده یؤروتولموش آغیر و یاووز سیاسی قؤشوللار اؤزره سئودیگی اؤگره تیچیلیگ مسلگیده ن آیریلیب ، بیرآرا آیریم اؤزلوگ ایشلار بیرله آوونغان حفیظی ، ۱۳۶۴نچی ییلدان ۱۳۷۰ گه چه جوزجان ولایتی نینگ کولتور یؤنئتیم باشقانی بؤلموش ایسه ده ، بول سؤروملولوق یانیندا یئنه جوزجان ولایتی شاعر لر بیرله یازیچیلار اویوشماسی باشقانلیغنی دا اوستلئنه دی ...

ادامه نوشته

«نقشبندیه» نی وحدت فلسفه سی تامانگه یونلتیرگن عارف خواجه عبید الله احرار

اورته آسیا جمهوریت لری ، مستقلليك نی اعلان قيلگندن كيين ، اوزلری نينگ بوتون مادی و معنوی بايليكلری نينگ حقيقی ايگه سیگه ایلنیب ، اَتيلب اونوتديریلگن برچه قدريتلرنی تيكلش يوليده دديل قدم لر تشلب ، فخرلنيش گه سزاوار ايشلر قيليب كيلماقده لر . اوزبیکستان بو ساحه ده پیشقدم دولت صفتیده ، شورا لر دوریدن قالگن چیکله نیشلر گه خاتمه بیریب ، خلق آنگیگه سینگدیریلگن شخصگه سیغینش (کیش شخصیت) عقیده سی ، اوزاق مدتلی قرَملیک نتیجه سی و منقورتلیک علامتی بولمیش اوزلیگی گه (اوز ملی ماهیتی ، ملی تاریخی و آنه تیلیگه) ایشانچسیزلیک قالدیقلرینی یوقاتیش اوچون قتتیق و جدی کورش باشله دی . پایتخت مرکزی و باشقه کتته شهرلرده ، سویت تابولری اورنیده اوزبیک ملی دولتچیلیگی اساسچیسی صاحبقران امیر تیمور نینگ شکوه لی هیکلی ، علیشیر نوایی ، ظهیر الدین محمد بابر ، خورزمشاه جلال الدین منگو بیردی ، ابوریحان بيرونی ، ابن سينا ، ميرزا اولوغ بيك ، احمد فرغانی ، الپامیش و باشقه ملی شخصیت لر نینگ مجسمه لری قد کوتردی ، اولرنینگ حیات یوللری ، علم و مدنیت یولیده قیلگن خدمتلری یارتیلدی . حاضر اوزبیکستان اوشبو ذاتلر ، شو نینگ دیک امام بخاری ، امام ترمذی ، برهان الدين مرغينانی ، بهاؤالدين نقشبند ، بابا رحيم مشرب ، صدرالشريعه لر و باشقه اونلب معـنويت ، روحانيت و سياست آسمانی نينگ پارلاق يولدوزلری بولميش بويوك  شخـصيتلری بيلن جهان گه يوزتوتماقده و جهان اهلی اوشبو ذاتلر آرقه لی بو یاش اولکه نی قـيته دن تنيماقده ...

ادامه نوشته

تیلیمیز حقیده کؤپراق قیغوره یلیک ، ذکر الله ایشانچ

مظلوم آنه تیلیمیزنی اؤنگلب آلیشیمیزگه ، هلی آلدینده کؤپ قاوون پیشیغی توریبدی . شو نینگ اوچون تیل حقیده قیغوریشنی کونده لیک إیشیمیزنینگ بیر قسمیگه ائلنتیرماغیمیز ضرور . اؤزبیک تیلینی بایتیش ، رواجلتیریش و اونی محافظت قیلیشنی إیشیمیزگه ائلنتیرنگنده گینه ، آلدیمیز گه قؤیلگن مقصد گه ایریشگن بؤله میز . مقصدیمیز ینه اؤشه-اؤشه ، آنه تیلیمیز نینگ اجتماعی موقعینی کؤتریش ، ارداقلش و اونی بلا- قضا لردن سقلب قالیشدیر.

در واقع ، تیلنی سیویشدیک بختدن محروم کؤنگیللر-اؤلیکدیر . سببی تیل یلغیزگینه ، عــلاقه قورالی ایمس ، بلکی ، تیل-بو تاریخ ، تیل-بو اؤزلیک ، تیل-بو اؤلمس جهان شمول معنوی مُـــلکدیر . زیرا ، آنه تیلیمیز نی سیوگنیمیز اوچون بیز نی بیرآو عیـبلَی آلمیدی . تیلنی اولوغلش و قدرلش عیب ایمس . دیمک ، اؤزتیلیمیز ده فکرلش ، سؤزلش ، اؤقیش و یازیش سیز و بیز نینگ طبعی حقیمیز دیر . بس شونده ی ایکن ، کیلینگ عزیز لر بوگونگی اؤزگریشلر ، ایوریلیشلر دوریده تیلیمیز حقینی ادا قیله یلیک ...

ادامه نوشته

بیوگرافی استاد عبدالغفور دستیار

نام : عبدالغفور

تخلص : (دستیار)

نام پدر : عبدالشکور

نام پدر کلان : عبدالرســول

سال تولد : 1330 هجری خورشیدی

سکونت اصلی : ولسوالی درزاب ولایت جوزجان

سکـونت فعلی : مرکز ولایت سرپل

درجــه تحصیل : لیسانس

رشتۀ تحصیل : تاریخ عمومی

محل تحصیل : فاکولتۀ علوم اجتماعی پوهنتون کابل ...

ادامه نوشته