بولوت

...  همدان تمان یوریش باشلنیب ، جنگ قیزغین پلله گه کیرگنده ابن سینا نینگ دردی ینه قیته لب ، مداری قاچدی . اولوغ حکیم ایندی کوچدن قالگنینی و کسللیکنی دفع قیلالمسلیگی نی انگلب ، اؤزینی-اؤزی دوا لشنی تؤختتدی ...

طب علمی نینگ اینگ یوقاری چؤقیسیگه چیققن ابن سینا اؤز فعالیتی دوامیده مینگلب بیمار لرنی دواله گن ، جوده کؤپ بیمار لرنی اؤلیم شکنجه سیدن آلیب قالگن بؤلسه-ده ، اؤزیگه کیلگنده عاجزلیک قیلدی ... ابو علی الحسین ابن عبدالله ابن سینا گرچه بخارا نینگ کیچیکگینه افشانه قشلاغیده توغیلگن بؤلسه-ده ، وقت اؤتیب او نینگ داوروغی عالمنی توتدی . اصلی خوارزم لیک بؤلگن و بخارا ده یشب ایجاد قیلیاتگن انآتیله یگه شاگرد توشیشی او نینگ ابن سینا بؤلیب داوروق تاره تیشیگه سبب بؤلدی. او حتا اوستاذیدن هم اؤزیب کیتدی بو حقیده حکیم نینگ اؤزی : « انآتیله ی قیسی مسئله لرنی میندن سؤره مسین ، مین او مسئله نی اوندن کؤره دروستراق تصور قیلردیم . نهایت اوندن منطیق نینگ یوزه کی مسئله لرنی اؤقیدیم ، لیکین منطیق نینگ نازیک تامانلری اونگه نامعلوم ایدی » ، دیه یازگندی.

ابن سینا گرچی بخارا امیری نوح ابن منصور نی دوالب ، کتته اعزاز و احترام گه سزاوار بؤلگن بؤلسه-ده ، سامانی لر دولتی قولب ، بخارای شریفنی قاره خانیلر ایگلله گچ ، 1005 أیل ده خوارزم گه کیله دی . شو طریقه او دور تلاتوپلری و سیاسی اؤزگریشلر باعث علم و ایجاد اوچون تینچ و برقرار حیاتنی ایستب ، 1012 _ 1014  أیللرده جورجانده ، 1014 أیلی ره یده ، 1015 _ 1023  أیللر ده همدان و سؤنگره اصفهان ده مهاجرلیک ده یشه دی . ابن سینا کؤپ أیللر مسافرلیکده حیات کیچیرگن بؤلسه-ده ، عادی خلق وکیللری-یو حکمدارلرینی بیردیک دواله گنی اوچون یوکسک اعتبار تاپیب ، اعزاز و حرمت گه سزاوار بؤلدی  .

دور تلاتؤپلری و سیاسی فتنه لر باعث متصل کؤچیب یورگنی ، تورلی خیل کسللیکلرنی دوالش ، تجربه لر اؤتکزیش ، تحلیل لر اساسیده اثرلر یازیش اوچون کؤپ تونلرنی اویقو سیز اؤتکزگنی سببلی ، متفککر حکیم گه راحت و فراغت یاغ ایدی . حتا همدان ده یشه یاتگنیده فتنه طفیلی امیر عسکرلری ابن سینا نینگ اوئیگه باستیریب کیریب ، مال و ملکینی تالان-تاراج قیله دیلر و امیر شمس الدوله دن بیوک حکیم نی اؤلدیریشنی طلب ایته دیلر . نتیجه ده ، وضعیت اؤنگلنگونچه ابن سینا ابن ده نوح دیگن کیشی نینگ اوئیده قیرق کون یشیرینیب یاتیشگه مجبور بؤلدی . باشقه بیر سفر ایسه (ینه سرای اؤئینلری باعث ) ابن سینا فارادجان قلعه سیده معلوم مدت قملیب هم یاته دی. بولرنینگ بری اولوغ حکیم نینگ ساغلیغیگه سلبی تأثیر اؤتکزمی قالمگن...

1035  أیلده اصفهان امیری علاوالدوله بیلن تاشفراش اؤرتسیده اوروش بؤلیب تورگن پلله ده ابن سینا قتتیق سنچیق توتیب قاله دی . بیوک حکیم تیزده اؤزینی اؤزی حوقنه (ایچینی تازه لش) قیله باشلیدی . جنگ بؤلیب تورگن شهرده آسایشته لیک بؤلرمیدی ! دوا لنیش اوچون قوله ی بؤلمگن جایلرده قیلینگن حوقنه نتیجه سیده ابن سینا نینگ ایچکلری یلیغلنیب کیته دی.

اؤز ساغلیگینی اؤیلب ابن سینا نی همیشه یانیده آلیب یوره دیگن امیر علاوالدوله حکیم نینگ کسل لیگی گه بی پروا قره یدی ، ابن سینا نی بیتاب حالیده هم ایککی أیل دوامیده اؤز سفرلریده بیرگه یوریشیگه مجبور قیله دی . بو وقت ایچیده حکیم نینگ دردی کوچه یب کیتگن ، ایچکلریده گی اؤتکیر یلیغلنیش نتیجه سیده سنچیق و آغریقلر زؤره یب ، احوالی انچه یامانلشگن ایدی . ابن سینا زؤر بیریب اؤزینی دوا لشگه اورینه دی ، اما...

ال-جوزجانی شونده ی یازیب قالدیرگن : « ... حتا بیر گه ل حوقنه قیلینه دیگن نرسه ایچیگه ایککی دانه کرفس اوروغی اره لشتیریشنی بویوردی . بو بیلن او سنچیق پیتیده پیدا بؤله دیگن قارین دم بؤلیشینی یؤق قیلماقچی بؤلگندی . اونی دواله یاتگن اره لشمه گه کرفس اوروغی نینگ بیش درهم وزنده گیسینی سالیب یوباریبدی . بو طبیب دوا اسناسیده اته یلب شونده ی قیلدیمی یا ینگلیشیب قالیب داری نی کؤپ سالیب یوباردیمی -بونی مین بیلالمدیم ، چونکی بو ایش بجریله یاتگن پیتده ایش اوستیده بؤلمگن ایدیم...  »

بو « ینگله شیش » بیوک حکیم نینگ دردینی زؤره یتیریب یوباردی ، او نینگ احوالی ینه ده آغیرلشدی. شونده هم ساغه یشدن امیدی سؤنمگن ابن سینا اؤزینی دوا لشگه زؤر بیریب اینتیلر ، اما طبابت قاعده لریگه هر قنچه رعایه قیلیب یشه گن بؤلمسین ، قاچقینلیک و قاماقده کیچگن أیللر ، تینیمسیز محنت ، ایجاد طفیلی توننی تانگگه اولشلر نتیجه سیده گی اویقوسیزلیک ، حسد گویلرنینگ کردکار لری طفیلی تارتیلگن عذاب و تالیقیشلر اونگه سلبی تأثیر اؤتکزیب بؤلگندی.

ال-جوزجانی نینگ یازیشیچه ، ابن سینا کسل بؤلیب یاتگن اؤشه کیزلرده او نینگ خذمتکار لریدن بیری ایچیله دیگن داریگه کؤپ مقدارده افیون قؤشیب بیره دی . بو نی ابن سینا سیزمه ی هم قاله دی. بو حالت نینگ سببینی ابو عبید ال- جوزجانی شونده ی ایضأح لیدی : « ... بونده ی خیانت نینگ سببی -اؤشه خذمتکار نینگ ابن سینا گه تیگیشلی انچه گینه مبلغنی اؤمرگنیده ایدی . اگر او توزه لب کیتگوده ی بؤلسه ، خذمتکار اؤز قیلمیشی نینگ آشکار بؤلیشینی و عاقبت ده جزالنیشینی بیلیب ، بیوک حکیم نینگ اؤلیشینی ایسته گن ایدی.»  افیون دن سؤنگ احوالی بیحد آغیرلشگن ابن سینا نی همدان گه آلیب کیله دیلر . قولنج و توتقاناق توتیشی نتیجه سیده احوالی بدتر آغیرلشیب باره یاتگن حکیم بری-بیر یشش دن امیدینی اوزمگن ، اؤزینی اؤزی دوالشگه اورینر ، بو معالجه لر تأثیر قیلیب گاهیده انچه تیتیکلشیب قالر ، بعضی ده ایسه حتا اؤرنیدن توریشگه هم مجالی کیلمسدی . نهایت ، او بوتونلی کوچدن قالگنینی و کسللیکنی دفع قیلالمسلیگینی انگلب ، اؤزینی -اؤزی دوالشنی تؤختتدی.

جوزجانی نینگ یازیشیگه کؤره ، ابن سینا : « ... ایندی بوندن بویان معالجه فایده بیرمیدی ... » دیگن. طب علمی نینگ سلطانی ، بیوک متفککر علامه ابن سینا حضرتلری 1037 أیل رمضان آیی نینگ بیرینچی جمعه سیده  24 جون کونی همدان شهریده وفات ایتدی . شونده او بار - یؤغی 56 یاشده ایدی.

تیارلاوچی : داکتر عزیز الله فاریابی